بااینکه خودم تجربه‌هایی از این دست زیاد داشتم، اما اولین بار بود که با چنین نوعی از خاطرات آشناشدم. اشتباه نکنید، منظور از خاطرات کتابی، کتاب خاطرات نیست. بلکه آن چیزی است که در ادامه از کتاب نقش‌هایی به یاد (احمد اخوت)، نقل می‌کنم.
«ربکا مید، نویسنده انگلیسی که متولد ۱۹۶۶ است و از سال ۱۹۹۷ عضو هیات تحریریه نیویورکر است و همچنان از سردبیران آن، کتابی دارد به نام زندگی من در میدل مارچ (۲۰۱۴) . اما خود میدل مارچ کتابی است نوشته جورج الیوت (همان نویسنده زن قدری که با اسم قلمی مردانه می‌نوشت).
زندگی من در میدل مارچ یعنی چگونه با آن کتاب زندگی کردم و شخصیت مهم و تاثیرگذاری در زندگی‌ام شد.
مید کتابی پانصد صفحه‌ای (درواقع کتابی درباره کتابی دیگر) درباره ارتباط‌هایش با این کتاب نوشته. ابنکه چطور، کجا و در چه حال و فضاهایی با این کتب آشنا شد (درست مانند وقتی که با کسی مراوده پیدا می‌کنی) و از آن تاثیر گرفت. مخلوطی از خاطرات، نقد ادبی و زندگی‌نامه.
جویس کارول اوتس (نقدی براین کتاب در نشریه‌ی نیویورک‌تایمز نوشته است) زندگی من در میدل مارچ را گونه‌ای خاطرات کتابی (bibliomemoir) می‌داند. موضوعی که تاکنون در زبان فارسی درباره آن صحبت نشده است.
او خاطرات کتابی را یک نوع تازه‌ی ادبی می‌داند. ژانری تازه متولد شده. می‌نویسد اگر نقد ادبی، زندگی‌نامه و زندگی خودنوشت را به اندازه کافی و لازم با هم مخلوط کنید، حاصلش خاطرات کتابی است. کاری که بنیادش بر تعادل میان این عناصر است. هنر هر نویسنده این است که بداند چه مقدار از این عناصر را بیاورد. . خلاقیت نیاز دارد.
اینجا نویسنده‌ای را داریم که می‌رود سراغ یک اثر و آن را می‌خواند و ماحصل خوانشش را (که مسلمن فقط یک خواندن یا نقد کتاب ساده نیست) در دست داریم. او اصلن سعی نمی‌کند خود را پنهان کند و به اصطلاح با عقل سرد با اثر روبرو شود. معمولن لحنش خنثا نیست و کاملن سمت‌گیری دارد. احساسات و داوری‌هایش را از ما پنهان نمی‌کند. رابطه‌اش با اثر، شخصی است.
البته در اولین برخورد، ممکن است خواننده فکر کند، اینجا از خاطرات مکتوب سخن به میان است. چنین نیست. خاطرات کتابی اثری است درباره کتابی دیگر که در آن خاطرات و یادداشت‌نویسی نقش اساسی دارد. بیشتر نقد ادبی است تا خاطره‌نویسی. در حقیقت ترکیبی است از این دو (بعلاوه زندگی‌نامه به مقدار لازم)»
از نمونه‌های خاطرات کتابی:
- سرگذشت ترجمه‌های من، نوشته احمد قاضی. قاضی داستان ۶۸ ترجمه‌اش را در ۶۴۸ صفحه نوشته است.
- مردی در وجودم، نوشته پیکو آیر (نویسنده کوبایی تبار امریکایی) درباره تاثیر گراهام گرین در زندگی‌اش
- کتاب صادق هدایت، گردآورده‌ی محمود کتیرایی. گلچینی از عکس‌ها، دست‌نوشته‌ها، نامه‌ها و نقاشی‌های نویسنده محبوبش صادق هدایت.
- پروست چگونه می‌تواند زندگی شما را دگرگون کند، نوشته آلن دوباتن (نویسنده انگلیسی) همه مواد لازم برای درک و دریافت بهتر اثر سترگ پروست، درجستجوی زمان از دست رفته و خود پروست را درخود دارد.
آخرین دیدگاه‌ها