فیلم Green Book (کتاب سبز)، محصول سال ۲۰۱۸ و برنده جایزۀ اسکار بهترین فیلم سال، یکی از تأثیرگذارترین روایت‌های سینمایی از دوستی، تفاهم و انسانیت است. این اثر به کارگردانی پیتر فارلی (Peter Farrelly)، بر اساس داستان واقعی سفر دان شیرلی (Don Shirley)، پیانیست سیاه‌پوست نابغه و تونی لیپ (Tony Lip)، راننده و محافظ سفیدپوستش ساخته شده است؛ سفری که در دهۀ ۱۹۶۰ میلادی، در میانۀ تبعیض‌های نژادی آمریکا، شکل گرفت و به یکی از زیباترین دوستی‌های تاریخ تبدیل شد.

در فیلم، ماهرشالا علی (Mahershala Ali) در نقش دان شیرلی درخشش خیره‌کننده‌ای دارد؛ هنرمندی حساس، دقیق و متین که در عین داشتن نبوغی بی‌مانند در موسیقی کلاسیک، از سوی جامعۀ سفیدپوست آمریکا پذیرفته نمی‌شود. در مقابل، ویگو مورتنسن (Viggo Mortensen) نقش تونی لیپ را بازی می‌کند؛ مردی ایتالیایی‌تبار از بروکلین، خشن، رک، اهل شوخی و دور از ظرافت‌های فرهنگی شیرلی.

وقتی دان شیرلی برای تور کنسرت‌هایش در جنوب آمریکا نیاز به راننده‌ای مطمئن دارد، تونی لیپ را استخدام می‌کند. اما این سفر چیزی بیش از چند اجرای موسیقی است؛ سفری است به قلب تاریک تبعیض نژادی آمریکا، جایی که یک مرد سیاه‌پوست حتی اجازه ندارد در همان رستورانی غذا بخورد که برایش برنامه اجرا کرده است.

نام فیلم از کتاب سبز (The Negro Motorist Green Book) گرفته شده؛ راهنمایی واقعی که در آن دوران برای مسافران سیاه‌پوست چاپ می‌شد تا بدانند در چه شهرها و هتل‌هایی مجاز به اقامت هستند. این کتاب نمادی از شکاف عمیق نژادی در جامعه‌ای است که هنوز خود را آزاد و متمدن می‌دانست.

اما در میان تمام نابرابری‌ها و تلخی‌ها، فیلم بر رشد متقابل دو انسان تمرکز دارد: دان شیرلی در طول سفر یاد می‌گیرد دیوار فاصله را بشکند و به زندگی با حس رهایی نگاه کند، و تونی لیپ درمی‌یابد که پشت ظاهر متفاوت شیرلی، انسانی نجیب و شریف وجود دارد. این دوستی، بعدها به رابطه‌ای مادام‌العمر تبدیل شد. فیلم بخش‌هایی از آن را از طریق نامه‌هایی که تونی برای همسرش نوشت و مصاحبه‌های واقعی آن دو بازسازی کرده است.

از Green Book یاد می‌گیریم:

• درک تفاوت، نخستین گام برای همکاری مؤثر است.

• احترام، زبان مشترک میان فرهنگ‌هاست.

• رهبری واقعی در توانایی گوش دادن و همدلی است، نه در دستور دادن.

• و شاید مهم‌تر از همه، انسانیت می‌تواند قوی‌تر از هر مرز و پیش‌داوری باشد.

فیلم با فیلمنامه‌ای دقیق، بازی‌های کم‌نظیر، و فضایی سرشار از لطافت و شوخ‌طبعی، به تماشاگر یادآوری می‌کند که مهربانی و درک متقابل می‌تواند حتی در سخت‌ترین دوران، چراغی روشن در دل تاریکی باشد.