« رومن رولان در ایران نامی است شناخته شده. ده‌ها سال از ترجمه‌ی آثار بزرگی چون «ژان کریستف»، «جان شیفته»، «زندگی بتهوون» و . . . می‌گذرد و هنوز هم خواننده‌ی ایرانی با شور و شوق زیاد به خواندن آنها ادامه می‌دهد. »
نکته‌ای که از مرور این کتاب فهمیدم این بود که رولان بسیار در زمینه‌ی روزنگاری و ثبت وقایع زندگی‌اش فعال و پیگیر بوده است. حتا آثار و پژوهش‌های او نیز به نوعی در خدمت ثبت زندگی بوده است. زندگی بتهوون به دلیل علاقه‌اش به موسیقی و این استاد بزرگ درباره‌ی زندگی بتهوون است و نوعی قدردانی از اثری است که این هنرمند بزرگ بر وی داشت.
« آنچه را رولان درباره‌ی زندگی شخصی خود نوشته می‌توان به سه گروه تقسیم کرد: نخست دو کتاب اتوبیوگرافیک « سیر درونی» و «خاطرات»، کتاب اخیر در طرح اولیه‌ی رولان می‌بایستی شامل چندین جلد می‌شد و خاطرات سراسر زندگی او را در برمی‌گرفت اما در عمل ناتمام ماند و از سال ۱۹۰۰ پیشتر نرفت.
گروه دوم، روزنامه‌ی خاطرات اوست که بخش‌های بیش و کم مفصلی از آن تاکنون به چاپ رسیده‌اند، از جمله «خاطرات سال‌های جنگ» که یادداشت‌های روزانه‌ی رولان در فاصله‌ی ۱۹۱۴ تا ۱۹۱۸ را دربرمی‌گیرد یا خاطرات هندوستان.
سرانجام گروه سوم، شامل نامه‌های رولان خطاب به نویسندگان، هنرمندان، سیاستمداران و … فرانسوی و غیر فرانسوی است که تعداد زیادی از آنها در «دفترهای رومن رولان» به انتشار رسیده است. کتاب «خاطرات جوانی»، ترجمه‌ی بخش اصلی «خاطرات» رولان توسط ناصر فتوحی است.»
هرگز از نظاره بر زندگانی خود و دیگران –به ویژه زندگانی خود که از نزدیک‌تر می‌بینمش- بازنایستاده‌ام. و شگفت نه آن است که شاهد دگرگونی این زندگانی‌هایم. غریب، اما، آنکه چشمانم، این شاهدان پنجاه ساله نیز، دگرگون شده‌اند: امروز که به بازخوانی روزنامه‌ی خاطراتم نشسته‌ام، نگاه این چشمان بر جوانی ازدست‌رفته‌ام، نه آن نگاه جوان است، نه نگاه چهل سالگی و نه حتا نگاه شصت سالگی‌ام.
حقیقت کجاست؟ در آن نگاه بیست ساله؟ در آن نظاره‌ی چهل ساله؟ در نگرش شصت ساله؟ و یا سرانجام در نگاه امروزینم؟ حقیقت اینجاست. و آنجا هم. حقیقت، یکی پس از دیگری، تمامی پله‌های این نردبان، تمامی این نردبان است.
رومن رولان
کتاب با خاطرات کودکی او آغاز می‌شود. از طبیعت، کتاب‌هایی که خوانده و تاثیراتی که از محیط گرفته، می‌نویسد. در میان یادداشت‌های تازه‌ی نویسنده، بخش‌هایی از روزنوشت‌های قدیمی نیز به چشم می‌خورد که در واقع مقایسه‌ایست میان نگاه امروزی با گذشته.
فصل دوم، خاطرات رولان از حضور و تحصیل در صومعه‌ی خیابان اولم است. از دوستانش و روند تحصیلی‌اش می‌گوید.
فصل سوم، دوسالی است که در رم ایتالیا گذراند. از گشت‌وگذارهایش، تفکرات و نوشته‌هایش می‌نویسد. در این بخش نکته‌ی جالبی که به چشم می‌خورد، دیدن و شنیدن دقیق محیط است که آن را با جزئیات ثبت می‌کند.
فصل چهارم، بازگشت به پاریس است و به نوعی شروع دوران حرفه‌ای کارش.
در ادامه، چندین مقاله‌ی بلند از رومن رولان درباه‌ی موضوعات مختلفی که تاثیر مهمی بر وی داشتند، آمده است. این مقالات با ترکیبی از تجربیات شخصی، پرورده شده‌اند. مقاله‌ا‌ی درباره‌ی موسیقی است. سپس نامه‌ای به سن‌سانس و درباره‌ی روسینی.
یادداشت‌های مطالعه، درباره‌ی نویسندگان و مطالعاتی است که در طول سالها داشته و اینکه چه نویسندگانی بیشترین تاثیر را بر وی گذاشته‌اند، بخصوص تولستوی.
در ادامه‌ی کتاب بخشی با عنوان زندگی و آثار اضافه شده است که خلاصه‌ایست از زندگی، فلسفه و تفکرات رولان، همراه با معرفی آثار و خلاصه‌ای از هر اثر معروف. در انتها نیز سالنامه‌ی زندگی و آثار رولان، وقایع مهم زندگی‌اش را با جزئیاتی بیشتری نشان می‌دهد.
این کتاب هم از نظر خاطره‌نویسی و زندگی‌نامه‌نویسی قابل توجه است و همچنین از نظر آشنایی با نثر و سبک نگارش رومن رولان برای کسانی که با آثارش آشنا هستند. کسانی که آثار وی را خوانده و دوست دارند می‌توانند با مطالعه‌ی این کتاب بیشتر با افکار نویسنده و خالق آنها آشنا شوند.
آخرین دیدگاه‌ها